HIV-HBV-CMV ANTİ VİRAL İLAÇ DİRENÇ TESTLERİ
HIV Antiviral İlaç Direnci Analizi
Akut veya kronik HIV infeksiyonu görülen tüm olgularda; tedaviye başlama zamanına bakılmaksızın tanı konulduğu anda veya tedavi ertelenirse tekrar başlanılacağında (süperenfeksiyon olasılığı nedeniyle), kompleks ilaç direnci mutasyon şüphesi varlığında ve virolojik başarısızlık görüldüğü durumlarda HIV ilaç direnci genotip testi (revers transkriptaz, proteaz ve integraz (tedavi planında yer alırsa) gen analizleri) önerilmektedir.
- HIV Antiviral İlaç Direnci Analizi (İntegraz Geni)*
İntegraz İnhibitörü
Dolutegravir (DTG) : Duyarlı
Elvitegravir (EVG) : Düşük seviyede dirençli
Raltegravir (RAL) : Yüksek seviyede dirençli
- HIV Antiviral İlaç Direnci Analizi (Proteaz Geni)*
Proteaz İnhibitörü
Atazanavir/r (ATV/r) : Duyarlı
Darunavir/r (DRV/r) : Düşük seviyede dirençli
Fosamprenavir/r (FPV/r) : Yüksek seviyede dirençli
İndinavir/r (IDV/r) : Orta seviyede dirençli
Lopinavir/r (LPV/r) : Duyarlı
Saquinavir/r (SQV/r) : Düşük seviyede dirençli
Tipranavir/r (TPV/r) : Yüksek seviyede dirençli
- HIV Antiviral İlaç Direnci Analizi (Revers Transkriptaz Geni)*
Nükleosid RTI
Abacavir (ABC) : Duyarlı
Zidovudine (AZT) : Duyarlı
Stavudine (D4T) : Düşük seviyede dirençli
Didanosine (DDI) : Yüksek seviyede dirençli
Emtricitabine (FTC) : Orta seviyede dirençli
Lamivudine (3TC) : Duyarlı
Tenofovir (TDF) : Duyarlı
Non-Nükleosid RTI
Efavirenz (EFV) : Duyarlı
Etravirine (ETR) : Düşük seviyede dirençli
Nevirapine (NVP) : Yüksek seviyede dirençli
Rilpivirine (RPV) : Orta seviyede dirençli
Mutasyon – İlaç Direnci Skoru*
Bu analiz mutasyonların neden olduğu ilaç direnci düzeyini gösterir. 0-9 mutasyon skoru: ilaçlara karşı dirence neden olmamaktadır. 10-14: potansiyel düşük seviyede ilaç direnci, 15-29: düşük seviyede ilaç direnci, 30-59: orta seviyede ilaç direnci, 60 ve üzeri: yüksek seviyede ilaç direncine neden olmaktadır.
HBV Anti-Viral İlaç Direnci Analizi
HBV ilaç direnci testi kapsamında Lamuvidine (L180M - M204V/I); Adefovir (A181V/T - N236T); Tenofovir (A194V); Telbivudine (M204I); Entecavir (L180M - M204V/I - I169 -T184L/I/P - S202-M250); Famciclovir (V207I) mutasyonları analiz edilmektedir.
Nükleos(t)id revers transkriptaz inhibitörü
Lamivudine (3TC) : Duyarlı
Entecavir (ETV) : Duyarlı
Telbuvidine (LdT) : Duyarlı
Tenofovir (TDF) : Duyarlı
Adefovir (AFV) : Duyarlı
Famciclovir (FCV) : Duyarlı
CMV Antiviral İlaç Direnci Analizi
UL97 & UL54 Mutasyon Analizi
CMV tedavisinde Gansiklovir (GCV), Foskarnet (PFA), Sidofovir (CDV) gibi ilaçlar kullanılmaktadır. Viral DNA polimerazı inhibe edip, viral replikasyonu durdurarak CMV hastalıklarının tedavisinde etkili olmaktadırlar. Toksisiteye sebep olmaları, etkinlik ve oral biyoyararlanımlarının sınırlı olması nedeniyle klinik faydaları kısıtlı olabilmektedir.
Tedavinin başlangıcından 21 gün sonra çoğu hastada CMV viral yükün azalması beklenmektedir. Ancak, tedavinin 3.-6. haftası olmasına rağmen viral replikasyon devam ediyorsa ilaç direnci düşünülmelidir.
CMV antiviral ilaç direnci; immün sistemi baskılanmış hastalarda, solid organ (D+/R− akciğer, karaciğer, böbrek, kalp nakillerinde) ve hematopoetik kök hücre transplant alıcılarında sıklıkla karşılaşılabilen majör bir problemdir. CMV virüsünün taşıdığı mutasyona göre hastada kullanılacak ilaç değişebilmektedir. Bu nedenle, hasta için uygun ilacın ve doğru dozun belirlenebilmesi amacıyla viral polimeraz UL54 ve UL97 mutasyonlarının incelenmesi önerilmektedir.
Tablo 1. CMV Enfeksiyon Tedavisinde Mutasyonların İlaç Direncine Etkisi
| Tedavi | |||
| Gen Mutasyonları | Gansiklovir | Sidofovir | Foskarnet |
| UL97 | Sadece Gansiklovir ilaç direnci | Etkisi bulunmamakta | Etkisi bulunmamakta |
| UL54 |
Gansiklovir & Sidofovir çapraz ilaç direnci (Foskarnet ilaç direnci çok nadir) |
Sidofovir ilaç direnci & Gansiklovir çapraz ilaç direnci |
Foskarnet ilaç direnci (nadir olarak Gansiklovir veya Sidofovir çapraz direnci) |
Erişkinlerde Gansiklovir direncine sahip CMV’lerin %90’ından fazlasında UL97 gen mutasyonu olduğu saptanmıştır.